کد مطلب:815 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:335
احکام تقـلید
مسأله 1 ـ مسلمان نمی تواند در اصول دین تقلید نماید، یعنی بدون دلیل گفته كسی را قبول كند. ولی در احكام دین باید یا مجتهد باشد كه بتواند احكام را از روی دلیل بدست آورد، یا از مجتهد تقلید كند، یعنی به دستور او رفتار نماید، یا از راه احتیاط طوری به وظیفه خود عمل نماید، كه یقین كند تكلیف خود را انجام داده است. مثلاً اگر عده ای از مجتهدین عملی را حرام می دانند و عده دیگر می گویند حرام نیست، آن عمل را انجام ندهد. و اگر عملی را بعضی واجب و بعضی مستحب می دانند، آن را بجا آورد پس كسانی كه مجتهد نیستند و نمی توانند به احتیاط عمل كنند، واجب است از مجتهد تقلید نمایند.
مسأله 2 ـ تقلید در احكام، عمل كردن به دستور مجتهد است. و از مجتهدی باید تقلید كرد كه مرد و بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و زنده و عادل باشد. و احوط آن است كه حلال زاده باشد. و عادل كسی است كه كارهائی را كه براو واجب است بجا آورد و كارهائی را كه بر او حرام است ترك كند، كه اگر از اهل محل یا همسایگان او یا كسانی كه با او معاشرت دارند حال او را بپرسند خوبی او را تصدیق نمایند. و نیز مجتهدی كه انسان از او تقلید می كند باید اعلم باشد. یعنی در فهمیدن حكم خدا از تمام مجتهدهای زمان خود استادتر باشد، در صورتی كه فتوای او مخالف با غیرش باشد.
مسأله 3 ـ مجتهد و اعلم را از سه راه می توان شناخت: اول آنكه خود انسان یقین كند، مثل آنكه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوم آنكه دو نفر عالم عادل، كه می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، مجتهد بودن یا اعلم بودن كسی را تصدیق كنند، به شرط آنكه دو نفر عالمِ عادلِ دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. سوم آنكه عده ای از اهل علم كه می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و از گفته آنان اطمینان پیدا می شود، مجتهد بودن یا اعلم بودن كسی را تصدیق كنند.
مسأله 4 ـ اگر شناختن اعلم مشكل باشد، باید از كسی تقلید كند كه گمان به اعلم بودن او دارد، بلكه اگر احتمال ضعیفی هم بدهد كه كسی اعلم است و بداند دیگری از او اعلم نیست، باید از او تقلید نماید. و اگر چند نفر در نظر او اعلم از دیگران و با یكدیگر مساوی باشند، باید از یكی از آنان تقلید كند. ولی چنانچه یكی از آنان پرهیزكارتر باشد بنابر احتیاط واجب باید از او تقلید نماید.
مسأله 5 ـ بدست آوردن فتوی یعنی دستور مجتهد چهار راه دارد: اول شنیدن از خود مجتهد. دوم شنیدن از دو نفر عادل كه فتوای مجتهد را نقل كنند. سوم شنیدن از كسی كه انسان به گفته او اطمینان دارد. چهارم دیدن در رساله مجتهد، در صورتی كه انسان به درستی آن رساله اطمینان داشته باشد.
مسأله 6 ـ تا انسان یقین نكند كه فتوای مجتهد عوض شده است، می تواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید. و اگر احتمال دهد كه فتوای او عوض شده جستجو لازم نیست.
مسأله 7 ـ اگر مجتهد اعلم در مسأله ای فتوی دهد مقلدِ آن مجتهد یعنی كسی كه از او تقلید می كند نمی تواند در مسئله به فتوای مجتهد دیگر عمل كند ولی اگر فتوی ندهد و بفرماید احتیاط آن است كه فلانطور عمل شود، مثلاً بفرماید احتیاط آن است كه در ركعت سوّم و چهارم نماز سه مرتبه تسبیحات اربعه یعنی سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُ للهِ وَ لا اِلهَ اِلاّ اللهُ وَ اللهُ اكبَرْ بگویند، مقلد باید یا به این احتیاط كه احتیاط واجبش می گویند عمل كند و سه مرتبه بگوید، و یا به فتوای مجتهدی كه علم او از مجتهد اعلم كمتر و از مجتهدهای دیگر بیشتر است عمل نماید، پس اگر او یك مرتبه گفتن را كافی بداند می تواند یك مرتبه بگوید. و همچنین است اگر مجتهد اعلم بفرماید مسأله محل تأمل یا محل اشكال است.
مسأله 8 ـ اگر مجتهد اعلم بعد از آنكه در مسأله ای فتوی داده احتیاط كند مثلاً بفرماید ظرف نجس را كه یك مرتبه در آب كر بشویند پاك می شود، اگر چه احتیاط آن است كه سه مرتبه بشویند، مقلد او نمی تواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر رفتار كند، بلكه باید یا به فتوی عمل كند یا به احتیاط بعد از فتوی كه آن را احتیاط مستحب می گویند عمل نماید.
مسأله 9 ـ اگر مجتهدی كه انسان از او تقلید می كند، از دنیا برود می تواند در مسائلی كه از او یاد گرفته باقی بماند.
مسأله 10 ـ بنابر جواز بقاء اگر در مسأله ای به فتوای مجتهدی عمل كند، و بعد از مردن او در همان مسأله به فتوای مجتهد زنده رفتار نماید، دوباره نمی تواند آن را مطابق فتوای مجتهدی كه از دنیا رفته است انجام دهد. حتی اگر مجتهد زنده در مسأله ای فتوی ندهد و احتیاط نماید و مقلد مدتی به آن احتیاط عمل كند، دوباره نمی تواند به فتوای مجتهدی كه از دنیا رفته عمل نماید.
مسأله 11 ـ مسائلی را كه انسان غالباً به آنها احتیاج دارد واجب است یاد بگیرد.
مسأله 12 ـ اگر برای انسان مسأله ای پیش آید كه حكم آن را نمی داند، چنانچه ممكن است، باید صبر كند تا فتوای مجتهد اعلم را بدست آورد. و اگر ممكن نیست باید به فتوای مجتهدی كه علم او كمتر از مجتهد اعلم و بیشتر از مجتهدهای دیگر است عمل كند، یا اگر می تواند از راه احتیاط وظیفه خود را انجام دهد.
مسأله 13 ـ اگر كسی فتوای مجتهدی را به دیگری بگوید، چنانچه فتوای آن مجتهد عوض شود لازم نیست به او خبر دهد كه فتوی عوض شده، ولی اگر بعد از گفتن فتوی بفهمد اشتباه كرده، در صورتی كه ممكن باشد باید اشتباه را برطرف كند.
مسأله 14 ـ اگر مكلف مدتی اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد، در صورتی اعمال او صحیح است كه با فتوای مجتهدی كه فعلاً باید از او تقلید كند مطابق باشد، یا از راه دیگری بفهمد كه به وظیفه واقعی خود رفتار كرده است.
مسأله 2 ـ تقلید در احكام، عمل كردن به دستور مجتهد است. و از مجتهدی باید تقلید كرد كه مرد و بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و زنده و عادل باشد. و احوط آن است كه حلال زاده باشد. و عادل كسی است كه كارهائی را كه براو واجب است بجا آورد و كارهائی را كه بر او حرام است ترك كند، كه اگر از اهل محل یا همسایگان او یا كسانی كه با او معاشرت دارند حال او را بپرسند خوبی او را تصدیق نمایند. و نیز مجتهدی كه انسان از او تقلید می كند باید اعلم باشد. یعنی در فهمیدن حكم خدا از تمام مجتهدهای زمان خود استادتر باشد، در صورتی كه فتوای او مخالف با غیرش باشد.
مسأله 3 ـ مجتهد و اعلم را از سه راه می توان شناخت: اول آنكه خود انسان یقین كند، مثل آنكه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوم آنكه دو نفر عالم عادل، كه می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، مجتهد بودن یا اعلم بودن كسی را تصدیق كنند، به شرط آنكه دو نفر عالمِ عادلِ دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. سوم آنكه عده ای از اهل علم كه می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و از گفته آنان اطمینان پیدا می شود، مجتهد بودن یا اعلم بودن كسی را تصدیق كنند.
مسأله 4 ـ اگر شناختن اعلم مشكل باشد، باید از كسی تقلید كند كه گمان به اعلم بودن او دارد، بلكه اگر احتمال ضعیفی هم بدهد كه كسی اعلم است و بداند دیگری از او اعلم نیست، باید از او تقلید نماید. و اگر چند نفر در نظر او اعلم از دیگران و با یكدیگر مساوی باشند، باید از یكی از آنان تقلید كند. ولی چنانچه یكی از آنان پرهیزكارتر باشد بنابر احتیاط واجب باید از او تقلید نماید.
مسأله 5 ـ بدست آوردن فتوی یعنی دستور مجتهد چهار راه دارد: اول شنیدن از خود مجتهد. دوم شنیدن از دو نفر عادل كه فتوای مجتهد را نقل كنند. سوم شنیدن از كسی كه انسان به گفته او اطمینان دارد. چهارم دیدن در رساله مجتهد، در صورتی كه انسان به درستی آن رساله اطمینان داشته باشد.
مسأله 6 ـ تا انسان یقین نكند كه فتوای مجتهد عوض شده است، می تواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید. و اگر احتمال دهد كه فتوای او عوض شده جستجو لازم نیست.
مسأله 7 ـ اگر مجتهد اعلم در مسأله ای فتوی دهد مقلدِ آن مجتهد یعنی كسی كه از او تقلید می كند نمی تواند در مسئله به فتوای مجتهد دیگر عمل كند ولی اگر فتوی ندهد و بفرماید احتیاط آن است كه فلانطور عمل شود، مثلاً بفرماید احتیاط آن است كه در ركعت سوّم و چهارم نماز سه مرتبه تسبیحات اربعه یعنی سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُ للهِ وَ لا اِلهَ اِلاّ اللهُ وَ اللهُ اكبَرْ بگویند، مقلد باید یا به این احتیاط كه احتیاط واجبش می گویند عمل كند و سه مرتبه بگوید، و یا به فتوای مجتهدی كه علم او از مجتهد اعلم كمتر و از مجتهدهای دیگر بیشتر است عمل نماید، پس اگر او یك مرتبه گفتن را كافی بداند می تواند یك مرتبه بگوید. و همچنین است اگر مجتهد اعلم بفرماید مسأله محل تأمل یا محل اشكال است.
مسأله 8 ـ اگر مجتهد اعلم بعد از آنكه در مسأله ای فتوی داده احتیاط كند مثلاً بفرماید ظرف نجس را كه یك مرتبه در آب كر بشویند پاك می شود، اگر چه احتیاط آن است كه سه مرتبه بشویند، مقلد او نمی تواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر رفتار كند، بلكه باید یا به فتوی عمل كند یا به احتیاط بعد از فتوی كه آن را احتیاط مستحب می گویند عمل نماید.
مسأله 9 ـ اگر مجتهدی كه انسان از او تقلید می كند، از دنیا برود می تواند در مسائلی كه از او یاد گرفته باقی بماند.
مسأله 10 ـ بنابر جواز بقاء اگر در مسأله ای به فتوای مجتهدی عمل كند، و بعد از مردن او در همان مسأله به فتوای مجتهد زنده رفتار نماید، دوباره نمی تواند آن را مطابق فتوای مجتهدی كه از دنیا رفته است انجام دهد. حتی اگر مجتهد زنده در مسأله ای فتوی ندهد و احتیاط نماید و مقلد مدتی به آن احتیاط عمل كند، دوباره نمی تواند به فتوای مجتهدی كه از دنیا رفته عمل نماید.
مسأله 11 ـ مسائلی را كه انسان غالباً به آنها احتیاج دارد واجب است یاد بگیرد.
مسأله 12 ـ اگر برای انسان مسأله ای پیش آید كه حكم آن را نمی داند، چنانچه ممكن است، باید صبر كند تا فتوای مجتهد اعلم را بدست آورد. و اگر ممكن نیست باید به فتوای مجتهدی كه علم او كمتر از مجتهد اعلم و بیشتر از مجتهدهای دیگر است عمل كند، یا اگر می تواند از راه احتیاط وظیفه خود را انجام دهد.
مسأله 13 ـ اگر كسی فتوای مجتهدی را به دیگری بگوید، چنانچه فتوای آن مجتهد عوض شود لازم نیست به او خبر دهد كه فتوی عوض شده، ولی اگر بعد از گفتن فتوی بفهمد اشتباه كرده، در صورتی كه ممكن باشد باید اشتباه را برطرف كند.
مسأله 14 ـ اگر مكلف مدتی اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد، در صورتی اعمال او صحیح است كه با فتوای مجتهدی كه فعلاً باید از او تقلید كند مطابق باشد، یا از راه دیگری بفهمد كه به وظیفه واقعی خود رفتار كرده است.